Çocuk gelişimi 0-3 yaş dönemi hakkında konuşmadan önce, haydi tanışalım;

Çocuk Gelişimi | Nite Nite

Merhaba,

Biz Nite Nite!  En doğal ve nitelikli lifleri, yumuşak renkleri ve yaratıcı desenleri; çocukların hayal gücünden aldığımız ilhamımızla buluşturuyor, bebek ve çocuklara yönelik sağlıklı yatak tekstili ürünleri üretiyoruz.

“Anne kucağı kadar doğal” sloganımızı, yüksek kalitede organik malzemelerle garantiliyoruz. Özenle seçtiğimiz sade desenlerimizi, miniklere özel renkli öykülerle sunuyoruz. Hem bedensel hem de ruhsal açıdan sağlıklı, mutlu nesillerin yetişmesine katkıda bulunmayı önemsiyoruz.

Bu yüzden bugün sizlerle Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Elif Çelebi Öncü‘nün 0-3 yaş döneminde çocuk gelişimi notlarını paylaşacağız.

Çocuk Gelişimi (0-3 Yaş Dönemi)

Çocuklar dünyaya muhteşem donatılarla gelen ve insanlığın geleceği için umut taşıyan en değerli varlıklardır. Her geçen gün birçoğumuzun ortak hareket noktasında yer alan çocuklar için gerekli en iyi koşulları sağlamak ve onların yüksek yararına hareket etmek daha da önem kazanır hale geliyor. Çocuklar hızlı bir biçimde gelişim gösterir. Yapılan çalışmalar, özellikle doğumdan sonraki ilk birkaç yıl içinde çocuğun yaşadıklarının tüm yaşamında etkili olduğuna işaret ediyor. Yaşamın ilk aylarında beyin muazzam bir hızda gelişir ve beyin yapısı sinirsel bağlantılarla şekillenir. Günümüzde artık beyindeki sinir bağlantılarının bebeğe dışarıdan gelen uyaranlarla güçlendirilip kalıcı hale geldiği kanıtlanmıştır. Bu uyaranların da sorumluluğu bebeğin anne, baba ve yakın çevresi ile bakımında yardımcı olan kişilerin üzerindedir.

Bebekler ve algı

Bebekler, yaşama gözlerini açtıklarından itibaren çevrelerindeki dünyayı gözden geçirirler. Bebeklerin algısal yetenekleri üzerinde yapılan çalışmalarda, bir bebeğin doğumda ya da yaşamın ilk haftalarında gözlerini odaklayabildiği, hareket eden bir nesneyi basitçe takip edebildiği ve çoğu sesi duyabildiği görülmüştür. Bebeğin doğumundan hemen sonraki erken dönemlerden başlamak üzere gördüğü ve duyduğu tüm olaylar ileriki dönemlerdeki zihinsel kapasitelerini şekillendirir ve konuşma yetenekleri üzerinde derin bir etki bırakır.

Ev, çevre ve toplum

Çocuk gelişimi etkileyen faktörler arasında çocuğun kişilik özelliği, çevresi ve toplum bulunur. Çocuğun gelişimi özellikle ev ortamından da büyük oranda etkilenir. Bu nedenle ev ortamının düzenlenmesi, ailenin kendini geliştirmesi ve çocuğun yaşamına nitelikli ürünleri katması önem taşır. Gerçekte her çocuk potansiyel gelişim düzeyine ulaşabilir. Potansiyel gelişim düzeyi, çocuğun kendi başına sergilediği beceri düzeyinin üzerindedir ve yakın çevresi onun bu düzeye ulaşmasında büyük rol oynar. Yetersiz ortamlar bebek ve çocukların gelişimini olumsuz yönde etkiler.

Çocukların, özellikle de bebeklerin anne, baba ya da bakıcı ile yakın ilişki ve etkileşim dahilinde ev ortamında çeşitli materyallerle desteklenmesi, potansiyellerini en üst düzeye çıkartır.

Ailelerin çocuklarıyla sıcak ilişki içinde olmasının ve onlarla oyun oynama, dans etme, onlara öyküler okuma ya da anlatma, şarkı ve ninni söyleme gibi etkinlikler gerçekleştirmelerinin, çocuk gelişimi, çocukların kişilik ve beyin gelişimlerine olumlu katkısı olduğunu gösteren birçok bilimsel çalışma bulunur. Diğer yandan da anne karnından 3 yaşa kadar olan süre içinde yaşanan olumsuz deneyimlerin çocukların anti sosyal davranışlar benimsemelerine neden olduğunu ortaya koyan araştırmalara da rastlanır. Bu nedenle özellikle ilk üç yıl boyunca anne, baba ya da bakıcının bebekle olumlu iletişim ve etkileşim içine girmesi, onunla çeşitli oyunlar oynaması ve yeni şeyler keşfetmesine fırsat vermesi hem zihinsel hem de kişilik yapısı olarak sağlıklı ve yaşamda başarılı bireyler yetişmesinde önemli bir rol oynayacaktır. Bu keşif sürecinde de çocukların duyusal olarak uyarılması da büyük önem taşır.

Duyuların önemi

Yaşam bir deneyimler dizisidir. Bu deneyimler duyuların kullanılması ile gerçekleşir. Duyularımız aracılığıyla dünyayı keşfeder, yeni bilgiler edinir, haz alır, hatta kendimiz için tehlike oluşturabilecek durumları fark edebiliriz. Yenidoğan bir bebeğin çevreyi tanıması için kullandığı en temel araç duyularıdır. Bebekler duyuları yoluyla çevreyi tanımaya, farklılıkları ayırt etmeye, benzerlikleri bulmaya ve nesneler arası ilişkileri anlamaya çalışır. Bebek ve çocukların duyuları yoluyla elde ettiği bilgiler onları yaşama hazırlar.

Yaşamın ilk aylarında bebek çevreye uyum sağlamak ve yaşamını sürdürmek gibi amaçlarla refleksif tepkiler gösterir. Refleksif tepkiler zamanla yerini amaçlı hareketlere bırakır. Bebek yaptığı davranışların sonuçlarını görüp haz aldıkça keşfetmek için daha çok güdülenir, deneme yanılma deneyimlerini artırmak için çabalar. Bebek refleksif tepkilerden amaçlı hareketlere geçerken duyu organlarını kullanır. Nesneleri sallayarak çıkardığı sese, dokunduğu zaman hissettiği duyguya, kulağına gelen seslerin çeşitliliğine, ona sunulan yiyecek ve içeceklerin tat ve koku farklılıklarına dikkat eder. Bu yolla nesneleri tanıma, algılarını geliştirme, nesnelerle ilgili neden-sonuç ilişkileri kurma gibi becerileri gelişir.

Çocukların kendi bilgilerini oluşturmasına olanak sunan çok yönlü duyu eğitimi zihinsel yapılanma ve gelişimin temelini oluşturmaktadır. Erken çocukluk döneminde somut uyaranlarla duyulara ağırlık veren etkinliklerin gerçekleştirilmesi ve ortam düzenlemelerin yapılması gerekir. Çocuğun içinde bulunduğu her tür ortam ve kullandığı her türlü materyaller duyu eğitiminde kullanılabilir.

Çocuk gelişimi; duyu eğitimi,

• Çocukların önce kendilerini sonra çevrelerini fark edip keşfetmelerine imkan verir. Bu da çocuğun var olan becerilerini çevrede gördükleri ile kullanıp geliştirmesine olanak tanır.
• Çevreye olan ilgilerinin, araştırma ve keşfetme zevkinin sürekliliğini sağlar.
• Hayal dünyalarını genişleterek farklı deneyimler kazanmalarına olanak sağlar.
• Öğrenmeye olan isteklerini artırır.
• Çocukların olayları, nesneleri, ilişkileri, durumları, konumları tüm yönleri ile tanıma, inceleme ve değerlendirme becerilerine yardımcı olur.
• Çocukların çok yönlü düşünebilme becerilerini geliştirir.
• Çocukların duyularını kullanması ve dikkatini istediği şekilde kontrol edebilmesine olanak sağlar.
• Bir olayın    çözümüne    ilişkin    düşünme   becerisi   geliştirir.    Problem çözebilme yeteneğinin gelişmesine imkan verir.
• Çocukların var olan enerjilerinin ortaya çıkmasına fırsat sağlar.
• Çocukların kendilerini tehlikeli durumlardan korumalarına olanak tanır.
• Çocukların özgüven duymalarını sağlar.

Yukarıda sıralanan bilgiler ışığında sağlıklı gelişen ve büyüyen çocuklarla sağlam temelli bir toplum oluşturmak için çocuklara nitelikli eğitim vermek ve duyularını etkin kullanmalarına olanak tanımak gerekir. Bu olanaklar içinde eğitimsel desteğin niteliğinde uygun materyal seçimi ve kullanımının da önemli rol oynadığı hatırlanmalıdır.

Sonuç olarak ailelerin çocuk gelişimi için duyularına hitap eden materyaller kullanarak zengin uyarıcılı bir çevre sunmaları, kullandıkları materyallerde sağlıklı ürünler seçmeye özen göstermeleri, oyunu merkeze alarak çocuklarının gereksinimlerine duyarlı olmaları ve her şeyden önemlisi de sevgilerini her zaman hissettirmeleri neşeli ve sağlıklı bir gelecek için yapılacak en önemli yatırımdır.